Historia na sobotę: Międzynarodowy Dzień Kobiet

8 marca na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Kobiet. Choć dziś kojarzy się głównie z kwiatami i życzeniami, jego korzenie sięgają początków XX wieku i są nierozerwalnie związane z walką o prawa pracownicze, równość płci oraz prawa wyborcze dla kobiet. Historia tego święta jest długa i pełna zaskakujących zwrotów, a jego pierwsze obchody miały miejsce w 1909 roku, choć wówczas celebrowano je 28 lutego, a nie 8 marca.

Początki święta: od Ameryki po Europę

Pierwsze obchody Dnia Kobiet zorganizowała w 1909 roku Socjalistyczna Partia Ameryki (Socialist Democratic Party of America). Choć często łączy się to wydarzenie ze strajkiem włókniarek, politolożka Krystyna Leszczyńska-Wichmanowska podkreśla, że był to raczej hołd dla wcześniejszych marszy kobiet z lat 1857 i 1908, a także próba zwrócenia uwagi na skandaliczne warunki pracy kobiet oraz brak praw wyborczych. – To nie była tylko kwestia upamiętnienia strajku, ale także walka o godność i równość – mówi Leszczyńska-Wichmanowska.

Pięć miesięcy później, w sierpniu 1910 roku, w Kopenhadze odbyła się Międzynarodowa Socjalistyczna Konferencja Kobiet. To właśnie tam ponad sto uczestniczek z różnych krajów, w tym z Polski, postanowiło ustanowić „specjalny dzień kobiet”. Choć nie ustalono wówczas konkretnej daty, idea szybko zyskała popularność. Polska delegacja, reprezentująca Polską Partię Socjalno-Demokratyczną Galicji i Śląska Cieszyńskiego, podkreślała, że kobiety na całym świecie powinny stać ramię w ramię w walce o swoje prawa.

Dlaczego 8 marca?

Dlaczego akurat 8 marca stał się datą Międzynarodowego Dnia Kobiet? Tu zdania są podzielone. Niektórzy badacze, jak włoska historyczka Alessandra Gissi, uważają, że po raz pierwszy tego dnia świętowano w Berlinie w 1914 roku. Inni wiążą tę datę z rewolucją lutową w Rosji, która według kalendarza gregoriańskiego rozpoczęła się 8 marca 1917 roku. Włodzimierz Lenin miał ustanowić ten dzień świętem kobiet pracujących, aby upamiętnić ich udział w rewolucji. – Bez względu na to, czy data została wybrana przypadkowo, czy celowo, stała się symbolem walki o równość – mówi historyczka Beata Goworko-Składanek.

Pierwsze obchody w Polsce

W Polsce Międzynarodowy Dzień Kobiet po raz pierwszy obchodzono 24 marca 1924 roku. W Warszawie odbył się wówczas trzydniowy Zjazd Rady Naczelnej Koła Polek, który zgromadził sufrażystki z całego kraju. Uczestniczki zjazdu domagały się poprawy warunków pracy, równych płac, dostępu do opieki zdrowotnej oraz prawa do ośmiogodzinnego dnia roboczego. – Kobiety! Stawcie się licznie, gdyż omawiane będą sprawy, które Was bardzo obchodzą! – wzywały organizatorki.

Wśród postulatów znalazły się także żądania dotyczące opieki nad dziećmi, zniesienia dyskryminacji dzieci nieślubnych oraz wprowadzenia ustawy regulującej pracę służby domowej. – To był czas, gdy kobiety zaczęły głośno mówić o swoich prawach, a ich głos był coraz bardziej słyszalny – podkreśla Goworko-Składanek.

PRL i przemiana święta

Po II wojnie światowej Międzynarodowy Dzień Kobiet w Polsce został przejęty przez władze komunistyczne i stał się jednym z oficjalnych świąt państwowych. W PRL-u 8 marca obchodzono hucznie, wręczając kobietom goździki i rajstopy. Choć święto straciło wówczas swój pierwotny, rewolucyjny charakter, nadal było okazją do przypomnienia o roli kobiet w społeczeństwie.

– W PRL-u Dzień Kobiet stał się symbolem propagandy, ale dla wielu kobiet był to również moment, w którym czuły się docenione – mówi Leszczyńska-Wichmanowska. – Choć często traktowano je w sposób paternalistyczny, święto miało też swoje jasne strony, takie jak organizowanie spotkań i koncertów dla kobiet.

Współczesne obchody: od równości po feminizm

Dziś Międzynarodowy Dzień Kobiet wraca do swoich korzeni, stając się okazją do przypomnienia o nierównościach płciowych, przemocy wobec kobiet oraz konieczności walki o ich prawa. W wielu krajach organizowane są marsze, demonstracje i debaty, a tematyka równości płciowej jest coraz częściej poruszana w mediach i polityce.

– 8 marca to nie tylko dzień kwiatów i życzeń, ale przede wszystkim czas refleksji nad tym, co jeszcze musimy zrobić, aby kobiety na całym świecie mogły żyć w godnych warunkach – mówi feministka i działaczka społeczna Anna Górska. – To święto ma przypominać, że walka o równość nie została jeszcze wygrana.

Międzynarodowy Dzień Kobiet to święto o bogatej historii, które ewoluowało od walki o prawa pracownicze do globalnego symbolu równości płci. Choć jego początki sięgają 1909 roku, a w Polsce pierwsze obchody miały miejsce w 1924 roku, jego przesłanie pozostaje aktualne do dziś. – To dzień, w którym przypominamy sobie, że prawa kobiet to nie tylko historia, ale także teraźniejszość i przyszłość – podsumowuje Krystyna Leszczyńska-Wichmanowska.